KỶ VẬT CHO EM ...

                  

               BÀI THƠ KỶ VẬT CHO EM.

Khỏang thập niên 70, những người yêu nhạc  nhiệt liệt đón nhận bản nhạc Kỷ vật cho em của Phạm Duy , bởi bối cảnh của đất nước và thân phận của những người trẻ tuổi đang ở trong một giai đọan đau thương thảm khốc nhất trong cuộc nội chiến tương tàn .

  Trong tình cảnh đó thì những "Bà Mẹ Gio Linh" , "Con đò đưa xác",  "Nhớ người thương binh", "Đại bác ru đêm" ... đều được người Miền Nam tiếp đón nồng nhiệt .

   "Kỷ vật cho em" cũng thuộc dòng nhạc nầy . Nhưng từ đó đến nay tôi vẫn chưa biết rõ về Linh Phương - tác giả bài thơ , và cũng chưa được thấy nguyên văn bài thơ nổi tiếng nầy .

   Nay tình cờ gặp được và có cả bài viết của Linh Phương nên xin trân trọng giới thiệu đến các bạn  

                                                                                    
   SCL : Khi giới thiệu Nhà Thơ LINH PHƯƠNG ,một số câu hỏi của bạn đọc về Bài thơ “ Kỷ vật cho em “ và chúng tôi đã đề nghị anh viết vài giòng và anh đã nhận lời,chúng tôi cũng mong nhận nhiều ý kiến liên quan,Tất cả  những vấn đề này SCL xem như là tư liệu riêng và trong khi chờ đợi những đánh giá chúng tôi cho rằng  bài thơ này là một trong những bài thơ phản chiến trong đô thị miền nam.
 
  Nhận được e-mail anh Nguyễn Hòa đề nghị viết về những sự kiện quanh bài thơ Kỷ Vật Cho Em ( KVCE) mà nhạc sĩ Phạm Duy phổ thành ca khúc gây xôn xao giới yêu thơ, yêu nhạc một thời trước năm 1975. Thực tình tôi không biết khởi đầu từ đâu, và viết những sự kiện gì , bởi rất nhiều sự kiện và mình có nên viết hay không ?
 
   Thôi thì kể lan man một vài chuyện về bài thơ đó vậy, Xuất xứ bài thơ của tôi đăng trên nhật báo Độc Lập vào năm 1970 với tựa đầu tiên " Để trả lời một câu hỏi " đề tặng một người con gái tên Hương. Trang sáng tác của tờ báo này do Ấu Lăng ( tức nhà thơ Trần Dạ Từ chồng của nhà văn nữ Nhã Ca ) phụ trách. Tôi thường xuyên đăng bài ở trang này, có thể nói một tháng 30 ngày thì bài tôi xuất hiện khoảng  hơn 20 ngày với tên Linh Phương -Vương Thị Ai Khanh và Phạm Thị Au Cơ.
 
   Khi nhạc sĩ Phạm Duy phổ thành ca khúc với duy nhất tên ông, tôi không có phản ứng gì. Nhưng tôi có người bạn làm việc ở bản tin THT đã đưa vấn đề tác quyền lên trang tin tức của một tờ nhật báo với đại ý " Tác giả Kỷ Vật Cho Em sẽ kiện nhạc sĩ Phạm Duy ra tòa ".Tiếp theo là tờ tuần báo SÂN KHẤU TRUYỀN HÌNH , tác giả Phan Bảo Quân cho in một bài viết đề cập tác quyền và tên Linh Phương phải được để  là đồng tác giả bản nhạc Kỷ Vật Cho Em.
 
   Thời đó ở Sài Gòn có trên 20 tờ nhật báo, 30 tờ tuần báo và rất nhiều tạp chí bán nguyệt san, nguyệt san…Và chuyện tác quyền giữa tôi và nhạc sĩ Phạm Duy đều có bài viết , thư nhạc sĩ Phạm Duy gởi tôi, thư tôi trả lời …hầu hết trên báo chí lúc ấy.Cuối cùng thì một người cháu của Phạm Duy là Phạm Duy Nghĩa tìm gặp tôi tại địa chỉ 104/23 đường Yersin nhà người bạn thân của tôi là nhà thơ Vũ Trọng Quang ( hiện là Hội viên Hội nhà văn Thành phố HCM ).Phạm Duy Nghĩa đưa tôi đến phòng trà ca nhạc ĐÊM MÀU HỒNG nơi Ban Thăng Long thường xuyên trình diễn.
 
   Ở đây, tôi và nhạc sĩ Phạm Duy đã có sự thông cảm với nhau về vấn đề bài thơ Kỷ Vật Cho Em. Nhạc sĩ  Phạm Duy chở tôi trên chiếc xe Trắc-xông đen đến phòng trà Queen -Bee do nhạc sĩ Ngọc Chánh làm chủ xị. Ở Queen-Bee nhạc sĩ Phạm Duy .đã giới thiệu tôi  trước công chúng về tác giả bài thơ KVCE. Sau cái bắt tay giữa tôi với nhạc sĩ Phạm Duy, nhạc sĩ Ngọc Chánh và quái kiệt Trần Văn Trạch , ca sĩ Thái Thanh đã trình bày bài thơ phổ nhạc này.
 
   Sáng hôm sau, tôi đến tư gia của nhạc sĩ Phạm Duy 215 E/2 đường Chi Lăng- Phú Nhuận ăn cơm và ký hợp đồng bài thơ KVCE tại đây. Trong bản hợp đồng tiền tác quyền là 30.000 đồng (thời điểm đó giá một lượng vàng nếu tôi nhớ không lầm là khoảng 10.000 đồng đến 12.000 đồng ), nhưng thực tế thì nhạc sĩ Phạm Duy trả tôi 50.000 đồng ( 30.000 đồng bằng Sec nhận ở Pháp Á ngân hàng- 20.000 đồng tiền mặt .
 
   Lúc bản KVCE được hát là cuộc chiến tranh Việt Nam trở nên dữ dội, nên đã gây những chấn động lớn lao vào tâm hồn của những quân nhân Sài Gòn cũng như mọi tầng lớp dân chúng.Như trong hồi ký của nhạc sĩ Phạm Duy phát hành ở hải ngoại đã dành chương hai mươi hai viết về KVCE và tác giả có đoạn : "…Tôi hát bài này trước tiên tại phòng trà RITZ của Jo Marcel với ban nhạc Dreamers, rồi hầu hết các ca sĩ từ Thái Thanh, Lệ Thu, Khánh Ly qua Thanh Lan, Nhật Trường đều thu thanh vào băng nhạc. Bài hát trở thành một hiện tượng lớn của thời đó. Ở phòng trà, khi ca sĩ hát bài đó lên, bao giờ cũng có sự náo động nơi khán thính giả. Nếu là thường dân thì phản ứng cũng vừa phải, nhưng vì hồi đó dân nhà binh ở bốn vùng chiến thuật về Sài Gòn là đi phòng trà và khi trong đám thính giả có một sĩ quan đi nghỉ phép hay một thương phế binh là có sự phản ứng ghê hồn nơi người nghe. Có thể nói bài này gây một không khí phản chiến, nhưng có một cái gì cao hơn chính trị. Nó nói đến định mạng của con người Việt Nam mà ai cũng phải chấp nhận…"

 
   Cuộc chiến tranh càng ngày càng trở nên khốc liệt, nhất là cuộc hành quân  Lam Sơn 719 qua bên kia Lào. Có nguồn tin tôi đã nằm lại ở vùng Hạ Lào ,không hiểu xuất phát từ đâu, và cái chết của Linh Phương tác giả KVCE  còn có bài viết của tác giả Trần Tường Trình đăng trên nhật báo Sóng Thần của ông Chu Văn Bình ( tức nhà văn Chu Tử ): và một số phân ưu chia buồn trên các báo khác. Rồi mặt trận Kampuchea bùng nổ ,tôi lại được khai tử thêm lần nữa tại chiến trường này.
 
   Lúc đó, anh Thiện Mộc Lan ký giả báo Đuốc Nhà Nam đã cố công tìm sự thật về cái chết của tôi . Sau nhiều ngày tìm hết chỗ này đến chỗ khác qua nhiều nguồn, ký giả Thiện Mộc Lan đã đến nhà nhạc sĩ Phạm Duy như  tác giả bài báo đã kể : " …Chúng tôi chợt nghĩ đến nhạc sĩ Phạm Duy, hy vọng rằng giữa nhạc sĩ và nhà thơ có nhiều liên hệ từ lúc KVCE ra đời, thế nào Phạm Duy cũng biết rõ về Linh Phương. Khi nghe chúng tôi báo tin Linh Phương đã chết, nhạc sĩ họ Phạm sửng sốt : - Linh Phương mới thăm tôi cách đây nửa tháng mà. Lẽ nào …như vậy được. Oi dzời ! Tôi nghĩ rằng anh ấy chưa chết đâu… ". Được nhạc sĩ Phạm Duy ghi cho địa chỉ , kí giả TML tìm đến tư gia nhà thơ Vũ Trọng Quang và gặp tôi tại đây . Báo ĐNN đã  đăng loạt bài 4 kỳ báo qua những tít : 1- " Nhà thơ có nhiều huyền thoại, tác giả "Kỷ Vật Cho Em " Linh Phương còn sống hay đã vĩnh viễn ra đi ? 2-Liên lạc khắp nơi ĐNN mới tìm ra tông tích tác giả Kỷ Vật Cho Em . 3-Linh Phương đã nói gì với ĐNN . 4-Linh Phương thích làm thơ nhưng không
mang danh thi sĩ ".

 

   Thực ra, không chỉ bài thơ Kỷ Vật Cho Em làm tốn nhiều giấy mực báo chí, mà còn có 2 bài thơ đăng cùng một số báo trên tờ tuần báo KHỞI HÀNH của Hội Văn nghệ sĩ quân đội Sài Gòn, đó là bài thơ " Bài cho chiến trường Đông Dương " nói về những cái chết của người Việt Nam trên đất Kampuchea, Hạ Lào…và bài " Từ giã bọn mày " nói về thân phận của những Lao công đào binh. Tôi chỉ còn nhớ 3 khổ thơ của bài này như sau :
 
    " Từ giã bọn mày mai tao lên núi
   Mặc áo lao công đập đá xây thành
   Làm bạn vắt mòng chung vui với muỗi
   Đắp lũy thông hào chờ cuộc giao tranh
 
   Từ giã bọn mày tao đi nhặt nốt
   Võ đạn đồng rơi rớt giữa quê hương
   Từ giã bọn mày tao đi nhặt nốt
   Dưới ruộng- dưới đồng- những máu- những xương
…

   Từ giã bọn mày xin đừng đưa tiễn
   Dù một lần tao làm gã tội nhân
   Từ giã bọn mày mai tao xuống biển
   Tay ngoằn nghoèo vẽ trọn chữ Việt Nam "
 
  Khi báo phát hành khoảng một giờ sau thì bị cảnh sát tịch thu tất cả những số báo còn lại. Đấy là trường hợp có một không hai vì đây là tờ báo của Hội văn nghệ sĩ quân đội.
 
   Sau năm 1975, đúng hơn là 1978 tôi từ Côn Đảo lang bạt kỳ hồ về Cà Mau , ba chìm bảy nổi , bị người ta " đánh " tơi tả, không còn chỗ dung thân dạt về Kiên Giang cho đến bây giờ. Có những lúc tôi chảy nước mắt khi tự hỏi : tại sao người ta không sống với nhau bằng tấm lòng để cư xủ với nhau tử tế hơn ?

   Có lẽ tôi lan man hơi nhiều, dù còn có biết bao chuyện quanh bài thơ KVCE mà tôi chưa thể kể hết, chỉ hy vọng một ngày nào đó tôi viết một cuốn hồi ký , hoạ may mới dàn trải được số phận của bài thơ KVCE .
 
   Tựa đề do SCL chọn.Đề từ của tác giả là : Tản mạn về bài thơ kỷ vật cho em.

   Nguyên văn bài thơ :

                                                KỶ VẬT CHO EM
 
    Em hỏi anh bao giờ trở lại
    Xin trả lời mai mốt anh về
    Không bằng chiến thắng trận Pleime
    Hay Đức Cơ- Đồng Xoài- Bình Giả
 
    Anh trở về hàng cây nghiêng ngã
    Anh trở về hòm gỗ cài hoa
    Anh trở về bằng chiếc băng ca
    Trên trực thăng sơn màu tang trắng
 
    Mai trở về chiều hoang trốn nắng
    Poncho buồn liệm kín hồn anh
    Mai trở về bờ tóc em xanh
    Vội vã chít khăn sô vĩnh biệt
 
    Mai anh về em sầu thê thiết
    Kỷ vật đây viên đạn màu đồng
    Cho em làm kỷ niệm sang sông
    Đời con gái một lần dang dở
 
    Mai anh về trên đôi nạng gỗ
    Bại tướng về làm gã cụt chân
    Em ngại ngùng dạo phố mùa xuân
    Bên người yêu tật nguyền chai đá
 
    Thì thôi hãy nhìn nhau xa lạ
    Em nhìn anh- ánh mắt chưa quen
    Anh nhìn em- anh cố sẽ quên
    Tình nghĩa cũ một lần trăn trối
 
                                                                       LINH PHƯƠNG
                                                                      ( 20/02/1970 )

                                                

                                         Vài nét về LINH PHƯƠNG



   Sinh ra và lớn lên ở Sài Gòn. Cha người Phong Điền (Thừa Thiên-Huế) . Mẹ người Cần Thơ. Nguyên thư ký tòa soạn tuần san TINH HOA NỮ SINH phát hành tại Sài Gòn 1967.
 
   ĐT : 0918.065949. E-mail : linhphuong_1949@yahoo.com.vn
 
   * Tác phẩm in riêng :

-  THƠ TÌNH LINH PHƯƠNG (Thơ - nxb. Ngựa Hồng-Sài Gòn 1967 ).
-  KỶ VẬT CHO EM ( Thơ- nxb. Động Đất-Sài Gòn 1971 ).
-  LỜI TỰ TÌNH PHƯƠNG ĐÔNG ( Thơ- nxb. Đồng Nai 1995 ).
-  LỜI RU CỦA GIÓ ( Thơ- nxb. Thanh Niên 2000 ).
-  KỶ VẬT CHO EM ( Thơ – Thư Ấn Quán tái bản tại Hoa Kỳ 2006 )
* Tác phẩm in chung :
-  THƠ LỤC BÁT ( Thơ- nxb Thanh Niên 2000 ) 14 tác giả.
-  NGUYÊN ĐÁN TÌNH YÊU ( Thơ- nxb. Đồng Nai 2004 ) 13 tác giả.
- THƠ MIỀN NAM TRONG THỜI CHIẾN ( Thơ- Thư Ấn Quán –Hoa Kỳ xuất bản 2006 ) 263 tác giả.
-  MỘT THỜI LỤC BÁT VIỆT NAM  ( Thơ -Thư Ấn Quán – Hoa Kỳ xuất
bản 2008 ) 227 tác giả.
 
   Tác giả bài thơ  Kỷ Vật Cho Em, nhạc sĩ Phạm Duy phổ thành ca khúc trước năm 75.



 Nguồn :

http://vannghesongcuulong.org/vietnamese/tulieu_tacpham.asp?TPID=2692&LOAIID=15&TGID=612

http://vannghesongcuulong.org/vietnamese/tulieu_tacgia.asp?TGID=612&LOAIID=15&LOAIREF=