Trích hồi ký "NẾU TÔI CÒN NHỚ"...

  

 NGÀY ẤY THIÊN THU (Tiếp theo)




Còn tôi và anh Hai tôi ?

Sự việc phát triển có tính cách thầm lặng hơn , bởi chúng tôi ở riêng đã lâu và có công ăn việc làm tương đối ổn định .

Tôi ở tận Thành Phố Hồ Chí Minh nên hễ có dịp là Ba tôi viết thơ cho tôi . Thơ thường chỉ là hỏi han , dặn dò , khuyên bảo … Ít khi Ba tôi tâm sự với tôi về những chuyện trong nhà , những điều Người quan tâm, lo nghĩ …

Song, có lần tôi nhận được một lá thơ của ông , đọc xong tôi khóc mấy ngày liền …


                       "Bao thơ" của người già...

Nhưng lúc đó tôi đang bị chuyển công tác , nhà rất nghèo , tôi không làm sao tìm được  tiền để đi xe về quê thăm ông … 

Ba tôi là một người cha kín đáo , rắn rõi , chúng tôi ít khi nào thấy ông khóc ; nhìn bên ngoài chúng tôi cũng ít khi nào thấy ông biểu hiện tình yêu thương các con một cách lộ liễu.

Thế mà hôm đó tôi lại được cái thơ nầy !

Lòng tôi xao xuyến bâng khuân khôn tả . Những chuyện vui buồn của cuộc đời đâu còn có nghĩa gì nữa ! Đột nhiên tôi thấy mình còn bé bỏng như những ngày xưa , sống dưới mái nhà êm ấm , mọi việc đều đã có Người !

Trong tất cả anh chị em tôi chắc không có ai được một bức thư như thế . Tôi không biết làm sao nói hết với các anh chị em rằng chúng tôi có một tình thương như vậy ở một người cha mà có thể vì thiếu tinh tế nên chúng tôi không cảm nhận  được .
 
Nhưng mà anh chị em tôi có biết điều ấy hay chưa ? Hay là chỉ có mình tôi đến giờ tôi mới biết ?

Kể từ ngày ấy những chuyến phà chở tôi từ bắc Bình Minh sang đã chứa một trái tim nóng bỏng , đập rộn ràng như những ngày tôi về quê lúc mẹ tôi còn sinh tiền  - và tôi cũng bỏ xe từ bên kia bắc Bình Minh , đi xe ôm một mạch về nhà …

Anh Hai tôi thì may mắn hơn tôi và tư Hùng  vì được ở gần Người . Lúc nào thấy nhớ thì vô thăm . Niềm hạnh phúc đó thật là vô giá .

Còn tôi và tư Hùng thì đi làm ăn xa. dù có nhớ nhà cũng không thể nào đến được liền như ý muốn .

Mấy lâu nay tôi cùng đi xuống Nhu Gia làm ăn với anh Tư tôi . Nhu Gia chỉ cách Cần Thơ 15.000 đồng tiền đò , xe . Song mấy tháng qua tôi cũng ít có dịp về thăm Người . Công việc cứ cột tôi mãi lại nơi nầy .

Có những buổi chiều rán vàng lên đỏ cả chân trời , tôi ngồi trước Trại một mình nghe thời gian và không gian tĩnh mịt đi vào buổi chiều hôm … Có tiếng những con nhái bầu kêu nhắc nhen  đều đều trong buổi hoàng hôn ; tiếng con cúm núm gọi bạn xa xa … và đôi khi con bìm bịp kêu nước lớn  …

Cảnh trời chiều làm cho tôi nhớ Cần Thơ, nhớ Ba tôi da diết , thổn thức cả con tim . Song nỗi cô đơn trong lòng và những giọt nước mắt chảy dài trên má tôi cũng không thể giúp tôi gặp được Người !

Màn đêm dần xuống bao phủ cả không gian , nhưng tôi như trong một tâm trạng hôn mê , không ý thức được những gì xảy ra trong thực tế … và tôi vẫn ngồi đó để mặc cho tâm hồn dẫn dắt đi thơ thẫn về con đường nhựa vào nhà Khải với một chút ảo vọng sẽ gặp được ông Khách Bán Cừ năm xưa để cho lòng tôi vơi bớt nỗi nhớ thương và Người ấy cũng được mừng vui khi gặp lại đứa con ở một phương trời xa đã lâu rồi nó chẳng về thăm …

Nhưng rồi đàn muỗi hằng vạn con xông vào cắn tôi đau buốt tôi mới choàng tỉnh mộng : thì ra tôi vẫn còn ngồi tại Phú Hưng ! Chuyện về thăm Người trong lúc ấy chỉ là ảo mộng !

Tôi không biết tại sao từ khi mẹ tôi mất đi thì trong tâm linh tôi hay có nhiều ảo vọng và ảo tưởng như vậy . Kể cả những bài thơ tôi viết cho các anh chị em tôi :
 
Thơ cho Chị :

Chị về chị có nhớ chăng ?
Em về em nhớ ngàn năm nụ cười ,
Giờ đây vật đổi sao dời ,
thì thôi chỉ gặp lại Người trong mơ !...

Thơ cho PHƯỢNG :

Em về em có trông chờ ,
Gặp người năm cũ bao giờ chăng em ?
Thì thôi, thao thức qua đêm ,
Đành mơ bóng cũ qua rèm song thưa …

Thơ cho tư  HÙNG :

Anh về sớm nắng chiều mưa ,
Có bao giờ thấy Người vừa đâu đây ?
Ôi xa cách bấy nhiêu ngày,
Mà anh có thấy sao dài thiên thu ?

Thơ cho ANH HAI :

Chiều nay anh ghé qua đây ,
Nhớ hình bóng cũ ngày nầy chăng anh ?
Cảnh nhà cô quạnh buồn tênh ,
Tìm đâu lại thuở ngày xanh năm nào ,
Em về em ngỡ chiêm bao ,
Nhớ Người như vẫn hôm nào còn đây …
Tưởng như vẫn được sum vầy ,
Rồi tan giấc mộng lòng đầy đau thương !

                            *

Sự vô vọng , tuyệt vọng sẽ sinh ra ảo tưởng và ảo vọng . Song ảo tưởng và ảo vọng đôi khi cũng nuôi nấng lên thành niềm hy vọng . Tôi sẽ chứng minh rằng ảo vọng có nhiều khả năng thành hy vọng .

Trong hồi ký nầy có nhiều đoạn tôi nói những chuyện về mẹ tôi . Phải chăng tôi đã lạc đề ?
                                                                                     
   Không hẳn là như vậy, bởi những chuyện gì ở Ba tôi đều có những mối quan hệ lôgic đến Mẹ tôi . Đó là mối quan hệ tất yếu không thể tách rời được .

Cũng vậy , những chuyện về ảo tưởng , ảo vọng và hy vọng tôi vừa đề cập ở trên thật ra cũng có nhiều quan hệ nhân quả .

Nhà tôi ở Thành Phố thuộc khu dân cư  , chung quanh hoàn toàn không có cây cối , song đã có hai lần : một lần vào năm 1989 và một lần vào năm 1994, ban đêm có một con bướm rất to bay vào nhà … Bướm bay lượn lờ , đậu chỗ nầy một chút , chỗ kia một chút và sau cùng đậu lên bát hương thờ mẹ tôi !

Bọn trẻ tắt hết quạt trần và kháo nhau rằng bà nội về thăm ! Chúng đốt nhang và van vái Bà …

Sáng hôm sau thì bướm đi đâu không biết , song cả hai lần đều có một kết quả như nhau là hôm sau Ba tôi lên Sài Gòn !

Tôi là một người không tin chuyện dị đoan , song tôi tự hỏi : Phải chăng không thể phủ nhận rằng có một chút gì đó trong chuyện nầy ?

Một lần khác , khoản năm 1997, tôi nằm mơ thấy mẹ tôi.  Tôi không thấy được gương mặt Người , chỉ thấy dáng mẹ tôi mặc cái áo màu tro quen thuộc và trong mộng tôi biết rằng mẹ nói lên Sài Gòn thăm chúng tôi …

Sáng ra tôi nói với cả nhà rằng tôi mơ thấy Bà Nội lên thăm và chiều nay mình sẽ làm cơm cúng Bà …

Tôi cũng không chờ đợi một điều gì cả . Song đến khoản 9 giờ khi tôi đang làm việc trong sở thì được điện thoại của thằng cháu - con chị tôi - báo rằng Ba tôi vừa lên tới !

Lòng tôi run lên một cảm giác kỳ lạ xao xuyến , bâng khuâng… Tôi nhìn quanh quất và nghĩ rằng mẹ tôi đang hiện hữu đâu đây !

Ôi ! Phải chăng Nguyễn Du nói đúng …"Sống là thể phách, thác còn tinh anh " ?

Về chuyện con Bướm thì trong gia đình tôi cũng đã xảy ra mấy vụ , và ai cũng tin rằng có một cái gì đó không thể nào giải thích được .

Riêng đối với tôi thì sau ba lần đó tôi đã nghĩ mãi về Người và tôi tin rằng Người không thể nào quên được chúng tôi và ông Khách Bán Cừ . Không quên được thì càng vấn vít và giữa sự sống , cái chết sẽ không còn ranh giới nữa ! Sự trở về thăm những người thân thương của người đã chết là một tất yếu hoàn toàn có thể xảy ra .

Mẹ ơi ! chúng con vẫn cầu mong cho mẹ được an giấc ngàn thu , nhưng sao chúng con vẫn hy vọng là có mẹ về thăm chúng con …

  … Và hôm nay con chỉ mơ mộng về thăm người Khách Bán Cừ thôi mẹ ạ ! vì bây giờ trời tối rồi mà con còn ngồi ở đây thì không làm sao đi được dù con rất nhớ Người ấy . Còn  mẹ?  Hôm nay mẹ có hóa thân làm bướm về thăm ngưởi ấy không hở mẹ?

                                    
Suốt tuần tôi chỉ chờ ngày thứ bảy là ngày Khải xuống, để có một chút tin tức vế Người - và y như một đứa trẻ trông mẹ đi chợ về , lúc nào tôi cũng có quà của ba tôi . Quà quý nhất là báo cũ .

Ở cái chợ Nhu Gia có đến 12 tiệm bán vàng nhưng chỉ có một sạp nhỏ bán báo và chỉ bán có hai thứ tạp chí rẽ tiền!

Có lần ông còn cậm cụi làm gởi cho tôi món lỗ tai heo xào với mắm ruốt ngon tuyệt ; rồi tôi còn nhận được mền , vớ, áo dài tay , bánh Trung thu,
trà …

 


Tôi xếp từng món ra và cảm thấy lòng rưng rưng muốn khóc khi biết mỗi thứ quà đó là biểu hiện sự suy nghĩ hằng ngày của Ba tôi về cuộc sống của tôi ở nơi khỉ ho cò gáy nầy . Những sự tưởng tượng phong phú ấy đều đúng cả . Có lẽ ông nghĩ rằng giờ đây tôi thiếu rất nhiều thứ và với tấm lòng thương con, Người muốn bù đấp một chút gì đó cho đứa con mà vì mưu sinh phải bỏ lại tất cả những tiện nghi của cuộc sống ở thị thành , gia đình , người thân, bạn hữu … để đến chốn đồng không mông quạnh nầy .

Nhưng thương và lo cho một đứa thì làm sao cho đủ . Trong khi mỗi đứa trong chúng tôi đều có những vấn đề bức xúc riêng , và đặc biệt năm nay , anh chị em chúng tôi có nhiều biến động trong cuộc sống .

Anh Hai thì quá tuổi hưu đã lâu nhưng vẫn phải cày . Con cái của anh cũng không được như ý . Món nợ ngân hàng chưa có phương cách trả . Chuyện nhà của anh có nhiều lúc làm cho Ba tôi ưu tư không ít .

Chị Ba tôi thì vẫn còn công nợ ; cuối năm lại phải cưới vợ cho thằng con út . Trong đám con của chị , Ba tôi cũng đã nhiều phen gia công khuyên bảo chúng , song Ba tôi cũng thấy rằng số phần của chị tôi là phải cực khổ như vậy . Bao cấp cho con là truyền thống của cả nhà tôi thì còn sửa làm sao được !

Anh Tư tôi thì đã bán cái vuông tôm ở Cà Mau , bán nhà, bán nền thổ cư … và kéo tôi về cùng làm một cái vuông tôm ở Sóc Trăng , chuyến nầy mà thua thì không còn chỗ dung thân .

Làm vuông tôm thì ì xèo cả nước chứ không phải riêng gì chúng tôi : người phất lên thì kiếm mấy trăm triệu một cách dễ dàng ; kẻ thua lỗ thì tiêu tan cả sự sản : Bán đất, cầm nhà…

Trước một sự thử thách như vậy cho cả hai gia đình : anh và tôi , thì tâm trạng của ba tôi dĩ nhiên là rất căng thẳng . Chúng tôi hiểu được ý ông nên luôn luôn phải sống lạc quan để động viên Người , tránh cho ba tôi những chuyện lo lắng vô ích .
 
Chị thứ năm tuy có cơ ngơi làm ăn mới , không còn la lết ở vĩa hè kiếm sống , có nhà tình nghĩa để ở … Song Chị cũng là một trong những người nợ nần như Chúa Chổm .

Cô em thứ Bảy thì làm ăn kém hơn trước , chồng sắp về hưu nên cũng tính mở con đường làm ăn mới : cùng đi nuôi tôm với tụi tôi .

Cô em thứ Tám thì ốm quắc queo , hoàn cảnh kinh tế chưa có lối ra .

Cô Chín và Út cũng đang có nhiều thay đổi trong cuộc sống   .

Nhìn chung , chúng tôi đều sẽ có những biến chuyển lớn lao trong năm nay, bởi chúng tôi cũng lên hàng 5 hàng 6… cả rồi . Tuổi hưu đến thì ắc phải có nhiều thay đổi trong cuộc sống , đó là chuyện tất nhiên .

Chuyện nuôi tôm của chúng tôi là ồn ào hơn cả . Nó có ảnh hưởng lớn đến ba tôi vì ông đang ở nhà cô Bảy .

Thêm nữa , những thông tin không tốt lành về những người nuôi tôm cũng làm cho ba tôi lo lắng không yên .

Người già thường bị hạn chế bởi ba vấn đề lớn làm bế tắt cuộc sống , đó là :

- Thông tin ,

- Thực tế của cuộc sống và sự xê dịch ,

- Thu nhập và phân bổ .

Khi người già không được cung cấp một thông tin nào, khi họ không biết được những thực tế của cuộc sống , không đi ra ngoài được , không có thu nhập - không có tiền - thì coi như người đó bị tách rời khỏi môi trường xã hội và cuộc sống đối với họ chỉ còn là đời sống thừa , buồn nản , u uất … Mọi tình cảm đối với gia đình, con cháu không còn nữa .

Chúng tôi đi nuôi tôm ở Nhu Gia là một đề tài lớn của đại gia đình , song ba tôi cũng không đủ thông tin , và do đường đi quá nhiêu khê nên chúng tôi chưa rước ông xuống tham quan , do đó những gì ông biết được cũng chỉ do chúng tôi mô tả mà thôi .

Có lần Ba tôi hỏi Khải : "Ba nghe nói nhà Hùng  cất bị lún và vừa rồi tụi nó nói sẽ sửa lại , nhưng sửa thế nào ?

Khải nói là không rõ , nên một lần về thăm tôi phải nói rõ cách sửa chữa cho ông biết . Lúc nào chúng tôi cũng cố gắng cung cấp những thông tin mà ông quan tâm .

Nhìn những chữ mà ông gởi xuống , tôi nghĩ đó là những suy nghĩ , trăn trở của một người cha rất thương con , song tuổi già , sức yếu , dù có lo âu , thương xót đến đâu thì cũng chỉ lo được đến chừng ấy mà thôi ! Quà tuy có ít , song thật ra nó nhiều vô kể .
Bởi vì đối với chúng tôi thì vấn đề không phải là vật chất mà là tấm lòng thương con mênh mông của đấng sinh thành.
                                                                             *
Năm 1981 , một trong những năm đặc biệt khó khăn của thời kỳ bao cấp . Đất nước ta còn quá nghèo lại vướng vào cuộc chiến tranh với bọn Miên . Cũng năm đó tôi bị "vở kế hoạch" , sinh ra thêm một đứa con nữa ! 

Nhà ở Cần Thơ cũng nghèo , ăn gạo Tổ  với rất nhiều bông cỏ . Song mẹ tôi cũng ráng kiếm đâu ra đưỡc mấy ký nếp và cùng Ba tôi lên Thành Phố, nói rằng để nấu chè ăn đầy tháng cho cháu .

Câu đầu tiên mẹ tôi nói là gần đây bà mất ngủ vì quá lo cho bọn trên nầy - gồm nhà chị tôi, nhà Phượng và nhà tôi - Trong đó chuyện lo nhất là bà tưởng tượng tôi cứ phóng thẳng cái xe vespa từ trong hẽm ra đường, có ngày gặp tai nạn ! … và Ba tôi nói rằn đó là một trong những cái cớ mà mẹ tôi cứ chèo kéo ông phải đi gấp lên Sài Gòn !

 Hai người với lý do đem một ít  nếp lên ăn đám đầy tháng cho cháu và khuyến cáo tôi không được lái xe ẩu … đã xếp hàng mua giấy xe đi Sài Gòn . Phải chăng đó là những động cơ khiến Ba Má tôi ngồi 168 cây số đường xe đi lên Thành Phố Hồ Chí Minh ?

Tôi không biết, vì tôi không có cái cảnh xa con như vậy .

Song mãi cho đến bây giờ - đã 18 năm qua - mỗi lần tôi phóng xe chạy ẩu tôi đều nhớ đến mẹ tôi và nổi lo âu của Người ngày đó . Lập tức tôi thấy lòng dịu lại với một cảm giác êm đềm khôn tả và tôi cho xe từ từ chạy chậm lại…trong lúc ký ức lại quay về với câu chuyện ngày xưa …

Rất lâu lắm ...mãi sau nầy mới có một người luôn nhắc nhỡ tôi chạy xe cẩn thận mỗi khi tôi chạy xe ra đường ...

Một thời hạnh phúc đó rồi cũng đã đi qua , không bao giờ còn quay về được nữa … tiếc thương cho lắm rồi thì cũng chỉ là mơ mộng hảo huyền mà thôi!

Bây giờ Mẹ tôi không còn nữa; Ba tôi thì đã già hơn lúc ấy rất nhiều , mỗi chuyến đi lên Thành Phố Hồ Chí Minh của Người đã có những vấn đề khó khăn . Ông chỉ có một cớ duy nhất là đi khám bệnh ; không có lần nào ông nói đi Thành Phố là để thăm chúng tôi . Nhưng tôi thấy ông đâu có bệnh gì phải cần đi bác sĩ ? Những chuyến đi của ông tôi thấy có bóng dáng của chuyến đi ngày xưa với Mẹ tôi … Tôi không rõ Chị tôi, Phượng và các anh em có nghĩ như tôi không ?

Hôm nay Thứ Ba 16/10 , tôi đang ở Thành Phố Hồ Chí Minh  và tôi hẹn với chị tôi thứ Bảy nầy sẽ về Cần Thơ thăm Người .

Và tôi thấy hạnh phúc xiết bao với nỗi trông chờ : trễ lắm là chiều ngày thứ Bảy nầy tôi sẽ đặt chân lên bến Bắc Bình Minh …

                                          *
Khoảng năm 50 , Bà Ngoại tôi vì quá nhớ bọn tôi đã mướn người chèo ghe chở Bà từ Long Bình xuống Láng Dài tìm thăm . Bà đem xuống cho chúng tôi rất nhiều quà ở miệt vườn như chuối khô, mứt , kẹo … Trong đó tôi rất ngạc nhiên là có một số mo cau và gáo dừa !

Hồi đó chúng tôi đã cười Bà : đi chiếc xuồng chèo có mui chật chội rong rũi hằng mấy trăm cây số , trong mui lại còn chở mo cau , gáo dừa !

Đến bây giờ tôi mới hiểu .

Chuyện đó đâu phải là mo cau hay gáo dừa ? mà đó là trái tim vĩ đại của Mẹ , của Bà … Và tôi thấy các chị , em tôi đối với con và cháu cũng không khác gì Bà và Mẹ tôi ngày trước … Đó là một trong những bí mật của trái tim , nó chỉ có lời giải đáp khi người ta có con , có cháu …

Hôm thứ Bảy tuần trước , khi soạn số đồ Ba tôi gởi xuống , tôi không sao cầm được nước mắt .

Cũng giống như Ngoại tôi đem mo cau, gáo dừa xuống Láng Dài năm xưa … Ba tôi cũng gởi cho tôi những gì mà Người suy nghĩ về cuộc sống hiện tại của chúng tôi  .

Giờ đây ngồi nhìn các món quà, tôi quên hết mọi chuyện riêng tư , quên hết mọi chuyện đắng cay chua xót của quảng đời qua - chuyện gì cũng là chuyện nhỏ , không quan trọng - chỉ còn lại trong trái tim một niềm hạnh phúc vô biên không có thứ gì sánh nổi !

Nhà sư Thiện Minh nói rằng :"Tình thương của người cha không giống như tình thương của người mẹ . Tình thương của người cha kín đáo , dạt dào , và chân thành hơn . Thường tình như vậy thì ít có vẽ bề ngoài , nên những đứa con nam nữ nào không hiểu thì sẽ không có tình cảm với cha nhiều bằng mẹ ". (Người cha : Sư TM - sdd )

Tôi không tán thành cũng không bài bác quan điểm trên, song tôi nghiệm rằng bình thường, những đứa con nào có sự suy xét thật sâu xa , tinh tế mới thấy được tình thương của người cha .

Cái mền gòn, cái áo dài tay, đôi vớ , chai dầu gió , cái bánh trung thu … tất cả đều như có hồn , có tai, có mắt…len lõi vào tận chỗ sâu kín nhất của tâm hồn tôi đưa tôi quay về quá khứ … và tôi thấy như   mình đang nằm trên một chiếc võng của một buổi trưa hè được Mẹ đong đưa , ru hời cho tôi vào giấc mộng !

Mẹ tôi là một người hát ru con rất hay , lời ru có vần , có điệu , giọng khi bổng khi trầm , có ca có kệ … Chúng tôi nằm đong đưa trên võng chỉ nghe được vài câu là đã ngủ say …

Cho đến bây giờ tôi vẫn còn thuộc lòng và còn nhớ 17 câu ru của mẹ tôi … và tôi không thể nào quên !

… "Một mai thiếp có xa chàng ,
Đôi bông thiếp trả , đôi vàng thiếp xin …"

Mẹ tôi sống với ba tôi có thể nói là một kiểu mẫu của hạnh phúc thời xưa , không bị mẹ chồng ác độc đến đổi phải xa nhau chỉ trả đôi đôi bông là đồ dẫn cưới ; chỉ xin giữ đôi vàng làm kỷ niệm của hai người …



Nhưng Người đã theo Ông Khách Bán Cừ đi đến một nơi rất xa , cho đến ngày ông Ngoại tôi mất cũng không biết tin để về cư tang , báo hiếu .

 "Con chim Đa Đa đậu nhánh đa đa …
 "Chồng gần sao em không lấy em đi lấy chồng xa?
 " Mai sau cha yếu mẹ già,
 "Chén cơm đôi đũa bộ kỹ trà ai dâng ?"

Hồi đó chúng tôi ở tận xóm Láng Dài . Cuộc chiến tranh đã đến thời kỳ ác liệt … Tin báo ông ngoại tôi mất khi đó đã đến kỳ cúng một trăm ngày cho ông …!

Giờ đây mẹ tôi không còn nữa , tôi chẳng thể nào nghe lại được tiếng ru ngày ấy ! Chuyện vui , chuyện buồn ngày xưa đã thành chuyện trăm năm cũ …

Song hôm nay tôi ngồi đây nhìn những gì ba tôi gởi xuống cho tôi , lòng tôi xao xuyến bâng khuâng không bút mực nào tả xiết và tôi như nghe lại được tiếng ru hời thuở ấy, đưa tôi vào giấc mộng tuyệt vời ngày xưa trên chiếc võng đong đưa,  kẽo kẹt của những buổi trưa hè …

                                      *

Năm nay chúng tôi chuẩn bị ăn mừng thọ thứ 90 của Ba tôi .

Dân tộc ta tuổi thọ trung bình là 60 . Người sống đến 90 là rất hiếm , người sống đến 90 mà vẫn minh mẫn , khỏe mạnh như Ba tôi càng hiếm hơn !
Chúng tôi thật hạnh phúc biết bao khi vẫn còn hội ngộ với Người !

Thời gian thì cứ trôi đi , tuổi của Người càng thọ , song cái đồng hồ cát ấy càng ngày càng vơi đi một cách nghiệt ngã !  .

Tôi mong mõi 9 anh chị em chúng ta mỗi người , mỗi ngày bỏ vào cái bình đồng hồ cát ấy một hạt … bằng những thông tin  bằng tạo cuộc sống thực tế, sự đi lại, tạo ra thu nhập cho Người phân phối …

Và chúng mình gót còn đỏ như son, phải không ?
 
                                      *
 Khi tôi viết quyển hồi ký nầy tôi in một bảng đưa cho Ba tôi xem và xin người nhận xét .

  Và đây là bảng nhận xét đó.



                          Biên tập lại tháng 8/2002